Bylina z rodziny imbirowatych znana pod nazwami: ostryż długi, ostryż Zohary, ostryż indyjski, szafran indyjski lub kurkuma, występuje w ilości około 100 gatunków na terenie całej tropikalnej Azji. Jej naturalnym środowiskiem są Indie, gdzie rośnie dziko, a uprawiana jest jako surowiec zielarski w wielu krajach o klimacie tropikalnym. W celu pozyskania cennej kurkumy wykorzystuje się kłącza zawierające olejki eteryczne w ilości powyżej 25 ml/kg bogate w kurkuminę. Kurkumina jest przeciwutleniaczem polifenolowym. Stosowano ją w Indiach od ponad 2500 lat jako żółtopomarańczowy barwnik spożywczy i składnik wielu przypraw. W VIII wieku kurkuma dotarła do Chin. W medycynie chińskiej i indyjskiej ceniono jej dobroczynny wpływ na organizm człowieka. Do Europy kurkumę przywiózł Marco Polo w XIV wieku. Do niedawna kurkuma stosowana była jako przyprawa lub barwnik. W trakcie badań naukowcy zaobserwowali, że w Indiach, skąd pochodzi kurkuma, zachorowalność na różnego rodzaju nowotwory i chorobę Alzhaimera jest dziesięciokrotnie mniejsza niż w reszcie świata. Gwałtownie wzrosło zainteresowanie kurkumą pod kątem jej właściwości zdrowotnych.
Kurkuma – źródło cennych składników
Kurkumę pozyskuje się z kłączy bylin ostryżu dziko rosnących lub z upraw ekologicznych metodami ekstrakcji, destylacji, bez stosowania ciężkiej chemii. Ma to korzystny wpływ na zachowanie naturalnych własności pozyskanych składników aktywnych. Kłącze z kurkumy w 60% składa się ze skrobi, błonnik stanowi 20%, białka 7%, a tłuszcze 5%. Najcenniejszym, a zarazem głównym składnikiem aktywnym kurkumy jest kurkumina. Zawartość tego przeciwutleniacza polifenolowego w kłączu ostryżu wynosi od 0.5 do 5%. Własności przeciwutleniające i przeciwzapalne są wykorzystywane w medycynie. W kurkumie zawarte są witaminy z grupy B jak: B1, B2, B3, B6, B9 , witamina E i K. Minerały obecne w kurkumie to: wapń, mangan, potas, żelazo, magnez, fosfor, sód, miedź oraz cynk. W Europie własności antyseptyczne i przeciwzapalne dostrzeżono w XIX wieku. Współcześnie prozdrowotne właściwości składników zawartych w kurkumie, a szczególnie w kurkuminie z powodzeniem wykorzystuje się łagodzeniu dolegliwości układu oddechowego, układu trawiennego i stanów zapalnych w organizmie.
Kurkuma – właściwości zdrowotne
Najważniejszym składnikiem aktywnym jest kurkumina. Ten żółto-złocisty barwnik był stosowany już w chińskiej medycynie jako środek pomocny w przypadku niestrawności i przyspieszający gojenie ran. Kurkumina jest antyoksydantem, ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Te własności wspomagają ochronę organizmu przed procesami starzenia, zmniejszają ryzyko występowania schorzeń mózgu i serca, a także wpływają na prawidłowe ciśnienie tętnicze i poziom cholesterolu. Łagodzą bóle stawowe i stany zapalne, poprawiają wydolność ruchową. Preparaty zawierające kurkuminę wspomagają profilaktykę układu trawiennego w szczególności pracę, wątroby, trzustki i produkcję żółci. Korzystny jest wpływ kurkumy na pracę układu immunologicznego, wzmacnianie odporności i zwalczanie infekcji. W wielu krajach są prowadzone badania dotyczące wpływu preparatów zawierających kurkuminę na terapię chorób nowotworowych. Wyniki tych badań pozwalają na optymizm.
Zastosowania kurkumy
Właściwości przeciwzapalne i przeciwutleniające kurkuminy są potwierdzone wielowiekową tradycją medyczną i współczesnymi kompleksowymi badaniami. Czysta kurkumina jest słabo wchłaniana w przewodzie pokarmowym, dlatego łączy się ją z innymi składnikami roślinnymi. Bardzo korzystne jest połączenie kurkumy z liściem laurowym w olejeku laurowo kurkumowym, które znacząco zwiększa działanie składników aktywnych. Z uwagi na silne właściwości kurkumy nie zaleca się jej stosowania kobietom w ciąży, osobom chorym na cukrzycę, kamienie żółciowe i przyjmującym leki przeciwzakrzepowe. Własności kurkumy wykorzystywane są również w kosmetyce do wyrobu podkładów,szminek, perfum orientalnych i jako złoty barwnik. Smak i zapach kurkumy nieodłącznie kojarzy się z orientem.
